ابراز نگراني از بازگشت ديپلماسي دولت قبل و حمله به ظريف
اگر از تجربيات تلخ «ديپلماسي التماسي» عبرت گرفته نشود ملت ناچار به تكرار آن خواهد بود
نشريه روزانه معاونت سياسي سپاه پاسداران در شماره روز گذشته، طي يادداشتي به موضوعي كه «ديپلماسي التماسي» ناميده، پرداخته است. در اين يادداشت با ادبياتي تند و بدون بردن نام اما با آوردن نقل قول، به حسن روحاني رييس‌جمهوري پيشين و محمدجواد ظريف وزير امور خارجه سابق حمله شده است. نويسنده يادداشت مذكور «عزيز غضنفري»، جانشين معاون سياسي سپاه است.
اين يادداشت از آن جهت مي‌تواند معنادار باشد كه شامگاه سه‌شنبه محمدجواد ظريف در يك جلسه مجازي ناگفته‌هايي را درباره سياست خارجي ايران بيان كرد. اين سخنان ظريف از همان لحظات ابتدايي، با واكنش‌هاي تندي از سوي محافظه‌كاران روبه‌رو شد. يادداشت نشريه معاونت سياسي سپاه نيز به بخش‌هايي از سخنان ظريف كنايه زده و بعضا به سخنان قبل‌ترش حمله كرده است.
جانشين معاون سياسي سپاه پاسداران در اين يادداشت، «نماياندن ضعف‌ها و كاستي‌ها در عرصه سياست خارجي» را موجب «ضرر و زيان» دانسته است.
اين يادداشت در ادامه اما «عبرت نگرفتن» از آنچه «تجربه‌هاي تلخ روابط خارجي» خوانده را مايه «تعجب و تاسف» دانسته است. اينكه «برخي بخواهند رندانه رفتارهاي به غايت خسارت‌آميز خود را در جلوي افكار عمومي بيارايند» هم از جمله مواردي بود كه نويسنده نسبت به آن ابراز «تعجب و تاسف» كرده است.
نويسنده در ادامه به سخنان مقام رهبري درباره «سياست خارجي مبتني بر عزت» و «هزينه‌ساز بودن ديپلماسي التماسي» اشاره و حمله به ظريف و روحاني را آغاز كرده است.
«امضاي كري» چماق هميشگي مخالفان برجام!
جانشين معاون سياسي سپاه پاسداران، «ديپلماسي التماسي» را اين معني كرده كه «به جاي آنكه در متن توافق هسته‌اي سازوكارهاي واقعي و بازدارنده براي اجراي تضامين فراهم شود، در دي‌ماه 1394 معتقد باشيد «امضاي كري تضمين است»، اما در 16 خرداد 1402 در ديدگاهي متناقض بگوييد: هر كس بگويد در روابط بين‌الملل مي‌توان تضمين گرفت، عوام است.»
اشاره به سخنان سه‌شنبه‌شب جواد ظريف در جلسه مجازي «كلاب‌هاوس» است كه در آن گفته بود: «برخي كه مي‌گويند من نتوانستم در برجام تضميني بگيرم، اما كسي عوام است كه بگويد در تعهد بين‌المللي مي‌توان تضمين گرفت.» اما آنچه جانشين معاون سياسي سپاه به آن استناد كرده تا ظريف را زير سوال ببرد، تيتر روزنامه شرق به تاريخ يكم دي ماه 1394 است. اين تيتر اما نه ناظر به برجام بوده و نه به نقل از ظريف. از سوي ديگر اين تيتر استنباطي از ميان سخنان عباس عراقچي، معاون وقت وزارت خارجه بوده است. آن زمان پس از قانوني مربوط به سختگيري در ويزاي امريكا به ايرانيان، عباس عراقچي گفته بود كه «آقاي كري (وزير خارجه وقت امريكا) در نامه‌اي اطمينان داده دولت امريكا قانون مربوط به لغو رواديد را به‌گونه‌اي اجرا خواهد كرد كه هيچ تاثيري بر اجراي موفق برجام نگذارد. آنچه براي ما مهم است، اين است كه برجام در مرحله اجرا با هيچ‌گونه خدشه و صدمه‌اي مواجه نشود، آقاي كري اين تضمين را به عنوان وزير خارجه امريكا به صورت كتبي با امضاي رسمي داده است.»
ظريف هم چندين مرتبه درباره اين موضوع صحبت كرده بود؛ از جمله در آخرين روزهاي وزارتش: «به من اتهام نزديد، افترا نزديد، من كي گفتم امضاي كري سند است؟ يك نقل قول از من بياوريد كه اين را گفته باشم. من يك جا نگفتم امضاي كري سند است؛ گفتم شما از بنده امضا خواستيد من امضا آوردم. به من گفته شد اول بايد آقاي اوباما امضا كند كه تحريم‌ها را برداشته تا شما اقدامات‌‌تان را انجام دهيد. دستور من اين بود كه بايد امضا بگيريد كه امضا گرفتم.»
اما با وجود توضيحات مكرري كه ارايه شده، جمله «امضاي كري تضمين است» تبديل به سلاحي براي مخالفان برجام شده تا به وسيله آن اين توافق را زير سوال ببرند.
ماجراهاي كلمه تعليق
عزيز غضنفري در ادامه ديپلماسي التماسي يعني مسوول دستگاه سياست خارجي بعد از فروكش كردن هيجانات و احساساتش، در مهر 1400 ادعا كرد: «من در مجلس گفتم در برجام كلمه «تعليق» وجود ندارد؛ اشتباه از من بود!»
اين در حالي است كه ظريف در گفت‌وگوي مورد اشاره جانشين معاون سياسي سپاه گفته بود: «من در مجلس گفتم كلمه ساسپنشن نيست و اين اشتباه از من بود. علتش هم اين بود كه ما دستورالعمل داده بوديم به همه دوستاني كه داشتند ضمايم برجام را مذاكره مي‌كردند كه از برخي عبارات استفاده نشود. در لحظات آخر يك ضميمه برجام داشت مذاكره مي‌شد. نماينده اروپا گفته بود ما تحريم‌هاي ايران را برمي‌داريم، لغو مي‌كنيم يا همان ليفت مي‌كنيم، اما تصميمات اتحاديه اروپا كه شامل چيزاي ديگه‌اي هم است نمي‌توانيم ليفت كنيم تا زماني كه كل تحريم‌ها برداشته بشود يعني مثلا تحريم‌هاي نظامي، تحريم‌هاي ديگه‌اي كه بر اساس قطعنامه شوراي امنيت كه تا 5 سال يا 8 سال بعد هم بود لذا ما اينارو ساسپند مي‌كنيم و بعدا ليفت مي‌كنيم. اينجا بود كه به امريكا هم ربطي نداشت 4 بار يا 3 بار در ضميمه كلمه ساسپند در ضميمه آمده بود و مذاكره‌كننده ما به من اطلاع نداده بود. برخي به خاطر همين يك ذره به ما مي‌گويند ظريف برجام را نخوانده است و اين ظلم بزرگي بود به كشور و هم ظلم بزرگي بود به واقعيت و حقيقت و حتما دروغ گفتند.» به عبارت ديگر، «كلمه تعليق در يك پاورقي و نه در مورد تحريم بلكه در مورد قوانين اتحاديه اروپا آمده است.»
«ظريف» ذليلانه حرف زد!
نويسنده نشريه روزانه معاونت سياسي سپاه، در ادامه به ظريف حمله‌اي دوباره كرده و نوشته: «ديپلماسي التماسي يعني مسوول ديپلماسي كشور دست به عمل فاجعه‌آميز بزند و ذليلانه در شوراي روابط خارجي امريكا بگويد مذاكرات هسته‌اي تاثير مستقيم بر مسائل داخلي ايران خواهد داشت و در صورت شكست مذاكرات، شركاي غرب در ايران انتخابات مجلس آينده را به جريان غرب‌ستيز واگذار خواهند كرد و سپس ناچار باشد براي اثبات اين ديدگاه خود به نتايج شكست مذاكرات در سال 2005 استناد كند تا به طرف مقابل بفهماند به سود غربي‌هاست كه او و دوستانش در ايران را تقويت كنند!»
جواد ظريف سال 1393 در نشست شوراي روابط خارجي ايالات متحده در پاسخ به سوالي پيرامون تاثير مذاكرات هسته‌اي بر فضاي سياست داخلي ايران گفته بود: «ما روندي را شروع كرده‌ايم كه هدف از آن تغيير فضاي سياست خارجي كشور است. اگر با وجود تلاش‌هاي ما براي تعامل، اين تلاش‌ها بي‌نتيجه بماند، مردم ايران اين فرصت را خواهند داشت تا ۱۶ ماه ديگر كه انتخابات پارلماني در ايران برگزار مي‌شود، به اين عملكرد ما (با آراي خود) پاسخ دهند. وقتي قبلا در تعامل و مذاكرات درباره توافق هسته‌اي با جامعه بين‌المللي در سال‌هاي۲۰۰۴ و۲۰۰۵، توافق‌هايي كرديم و تلاش‌هاي ما براي عملكرد شفاف، از جانب اتحاديه اروپايي رد شد، مردم جواب ما را با انتخاب رييس‌جمهوري متفاوت دادند كه مرا هم زود بازنشسته كرد! البته بايد توجه داشت كه اتحاديه اروپايي به تنهايي فعاليت نمي‌كرد و مقامات كاخ سفيد و وزارت خارجه امريكا مانع از هرگونه توافق شدند، همان‌طور كه حالا هم كساني هستند كه نمي‌خواهند هيچ‌گونه توافقي حاصل شود قطع نظر از اينكه مفاد آن چه باشد. حالا من بار ديگر زنده شده‌ام (خنده حضار). به نظر من، در انتقال پيامي كه جامعه بين‌المللي و به ويژه غرب مي‌خواهد به ايران منتقل كند بايد بسيار دقت كند. بايد ديد تعامل از جانب ايران و تلاش ايران براي باز بودن و نگاه به آينده داشتن با پاسخ مثبت مواجه مي‌شود يا اينكه بار ديگر، رد مي‌شود. من فكر مي‌كنم مردم ايران پاسخ خود را در صندوق‌هاي راي نشان خواهند داد.»
«روحاني» شرم نكرد!
نويسنده در ادامه حمله‌اي هم به حسن روحاني داشته و نوشته: «ديپلماسي التماسي يعني ارديبهشت 1392 (يك ماه مانده تا انتخابات رياست‌جمهوري) در جمع دانشجويان صنعتي شريف گفته شود: «اروپايي‌ها آقا اجازه هستند و امريكا كدخداست؛ بستن با كدخدا راحت‌تر است.» اما در ارديبهشت سال 1397 و پس از خروج امريكا از برجام، «كدخداي سال 1392» به «موجود مزاحم سال 1397» تبديل شود و مقام مسوول از نجابت مردم ايران شرم نكند و بگويد: «خوشحال هستم كه يك موجود مزاحم از برجام خارج شده است!»
سخنان روحاني درباره كدخدا، مانند «امضاي كري تضمين است» تبديل به چماقي بر سر او شده است. از همين روايت نشريه سپاه، مشخص است كه منظور روحاني كدخدايي امريكا براي اروپايي‌هاست و مي‌گويد به جاي اينكه با آنها مذاكره كرد و آنها بخواهند از امريكا اجازه بگيرند، با كدخداي‌شان بايد مستقيما مذاكره كرد. مشخص نيست منتقدان از اينكه امريكا كدخدايي اروپايي‌ها خطاب شده ناراحت هستند يا چه موضوع ديگري؟
ابراز نگراني از تكرار «تجربه مجدد»
اين يادداشت با جملاتي هشدارگونه به پايان رسيده است: «خطرناك‌تر از «ديپلماسي التماسي» براي منافع ملي «واكنش‌هاي انفعالي» در مقابل چنين رفتارهايي است.» نويسنده درباره واكنش به مواردي كه «ديپلماسي التماسي» خوانده، گفته: «اين واكنش‌ها لزوما از سنخ امنيتي و قضايي نيست.»
اما نكته مهم‌تر در اين جملات است كه جانشين معاون سياسي سپاه، از «تكرار تجربه» ابراز نگراني كرده است؛ به عبارت ديگر نويسنده تلويحا از روي كار آمدن رويكردي مانند آنچه در دوران روحاني بوده و «بي‌تفاوتي افكار عمومي» نسبت به آن، ابراز نگراني كرده است: «مهم‌تر از آن، بي‌تفاوتي افكار عمومي و تعصبات نابجاي برخي احزاب و چهره‌هاي سياسي است، اگر نخواهند از تجربيات تلخ ديپلماسي التماسي عبرت بياموزند؛ چراكه در اين صورت ملت ايران ناچار به تكرار تجربه مجدد و زيانبار آن خواهد بود.»